P³yta gramofonowa zazwyczaj posiada ¶rednicê trzydziestu centymetrów. Zapisane s± na nie w sposób spiralny analogowe nagranie d¼wiêkowe. Przewa¿nie wykonywano j± z ebonitu, szelaku lub polichlorku winylu. St±d równie¿ pochodzi jej nazwa, a poniewa¿ czêsto produkowano j± w odcieniu czarnym, potocznie okre¶lano j± "czarn± p³yt±". Dzi¶ równie popularnym okre¶leniem jest "p³yta analogowa". Ju¿ od koñca dziewiêtnastego wieku winyl zawojowa³ przemys³em muzycznym, a jego popularno¶æ trwa³a a¿ do lat osiemdziesi±tych ubieg³ego stulecia.W Polsce p³yty winylowe pojawi³y siê w roku 1899. By³ to okres, w którym na terenie naszego kraju powsta³a pierwsza firma fonograficzna "Fonotypia Krajowa" Rafalskiego, filie przedsiêbiorstw zagranicznych, a tak¿e fabryka p³yt Juliusza Feigenbauna "Syrena Rekord". Nied³ugo potem do listy fabryk dopisaæ mo¿na ju¿ by³o Harmoniê Rekord, czy Cristal-Elektro. W 1904 roku Józef Amsel za³o¿y³ "£ódzk± Fabrykê Gramofonów", a cztery lata pó¼niej w Polsce powsta³a "Pierwsza Warszawska Fabryka Gramofonów". Ten nag³y rozwój wielu placówek przyczyni³ siê tak¿e do powstania pierwszych patefonów, a w roku 1910 w Warszawie istnia³o a¿ dziesiêæ wytwórni gramofonów! Po drugiej wojnie ¶wiatowej nied³ugo funkcjonowa³y jeszcze firmy p³ytowe. Pod koniec roku 1945 Mieczys³aw Wejman stworzy³ w Poznaniu wytwórniê "Mewa". Na rok pó¼niej przypisuje siê pocz±tek istnienia Fogg Records stworzonej przy wspó³pracy Czes³awa Porêbskiego z Mieczys³awem Foggiem. W roku 1947 zmonopolizowano przemys³ fonograficzny poprzez powsta³± firmê Muza. Ju¿ dziesiêæ lat pó¼niej p³yty t³oczone by³y w Zak³adach Tworzyw Sztucznych Pronit-Pionki. Ka¿dy kolejny rok przynosi³ pocz±tek nowych przedsiêbiorstw - Tonpressu, Polotnu, Savitoru, Wifonu, Veritonu, Arstonu, czy PolJazzu.
Spopularyzowanie p³yt gramofonowych doprowadzi³o do ci±g³ej produkcji winyli przez najbli¿szych parê dekad. Masowej produkcji p³yt analogowych zaprzestano w latach dziewiêædziesi±tych.